یادی از یک دوست

دکتر بهروز بیرشک

دکتر رضا زمانی، روان‌شناس برجسته و از مفاخر روان‌شناسی ایران در بهار امسال و در 85 سالگی درگذشت. فقدان این دوست و همکار عزیز که افتخار سال‌ها دوستی و همکاری با وی را داشتم بسیار سنگین است. شخصیت شاخص، همکاری صمیمانه، برخورد گرم و دوست‌داشتنی و میل به همکاری و فعالیت بسیار از ویژگی‌های شاخص وی بود که از نظر شخص من همیشه او را به عنوان یک الگو و روان‌شناس نمونه بخصوص برای نسل جوان می‌دانستم و می‌دانم دکتر زمانی جزو گروه اول دانش‌آموختگان گروه روان‌شناسی محسوب می‌شود که پس از بازگشت به ایران، در همکاری با دکتر علی اکبر سیاسی، دکتر مهریار، دکتر محمود صناعی که پیشگام وی بودند، رشته روان‌شناسی را ارائه داد و در حقیقت رشته روان‌شناسی حاصل خدمات ارزنده این عزیزان در قبل از انقلاب بوده است.

   اگرچه وی در سنی بازنشسته شد که هنوز جامعه دانشگاهی و دانشجویان می‌توانستند از علم و توانایی و ویژگی‌های وی بهرۀ بیشتری ببرند. با توجه به همین ویژگی‌ها، بعد از بازنشستگی استاد برجسته دانشگاه تهران، مدتی ریاست پژوهشکده علوم شناختی را برعهده داشتند که شخصاً شاهد رشد این رشته و توسعه رشته‌های جدید و فعالیت‌های او بودم و همچنین به مدت سه سال ریاست داشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی را بر عهده داشت.

   دکتر زمانی علاوه بر تحصیل در رشته روان‌شناسی در دانشگاه مینه سوتا، دوره انترنی را در دانشگاه کانزاس گذراند و سپس به ایران بازگشت و فعالیت خود را در دانشگاه تهران آغاز نمود. وی هیچگاه حتی بعد از بازنشستگی فعالیت علمی خود را کنار نگذاشت و در زمینه‌های گوناگون روا‌ن‌شناسی به خدمت ادامه داد به‌طوری که چندی پیش توسط شاخه‌ای از انجمن روان‌شناسی امریکا به عنوان روا‌ن‌شناس شایسته و روان‌شناس بین‌المللی شناخنه شد و جایزه‌ای هم در این زمینه به وی اهدا شد.

   از جمله خدمات با ارزش ایشان، مجله پژوهش‌های روان‌شناختی بود که به همت وی و همکاری تعدادی از همکاران علاقمند و جوان به این مهم پرداخت که از جمله یکی از مجلات علمی روان‌شناسی تأثیرگذار و پرخواننده و مورد قبول جامعه علمی بوده و هست.

   پس از انقلاب، در پی تعطیل شدن تمامی انجمن‌های علمی، بار دیگر اقدامات جدی در مورد تأسیس انجمن روان‌شناسی ایران با همت زنده یاد دکتر شاملو، دکتر براهنی، دکتر زمانی و تعدادی از همکاران فعال و علاقمند به روان‌شناسی، صورت گرفت و به عنوان اولین انجمن علمی و صنفی روان‌شناسی در ایران شروع به کار کرد که در دهه اخیر ریاست این انجمن برعهده دکتر زمانی و خانم دکتر شیوا دولت‌آبادی بوده و هر ساله در پی گزارش بررسی انجمن‌های علمی توسط دولت، انجمن روان‌شناسی به همت ایشان و دیگر همکاران صدیق، و صمیم و علاقمند، به عنوان انجمن نمونه شناخته شده است.

   فقدان دکتر زمانی و چند همکار دیگر مانند او، بسیار در روان‌شناسی امروز ایران مشهود است و امیدوارم جوانان ما که در این رشته تحصیل می‌کنند، سعی کنند دنباله رو افرادی مانند این همکاران و دیگر همکارانی که خوشبختانه هنوز وجودشان منشأ پیشرفت این رشته می‌باشد، باشند و حتی با مطالعه شرح زندگی آنان، و انگیزه و تلاش و فعالیت آنان، نقش عمده و مثبتی را در آینده این رشته داشته باشند.

روحش شاد و یادش گرامی و نامش همواره مطرح

yasaman