کاهش استرس براساس بهوشیاری

دکتر سحر طاهباز

متخصص روانشناسی سلامت از دانشگاه تهران

توضیحی از خبرنامه: واژه mindfulnessترجمه­ های مختلفی داشته است که از آن جمله می توان به بهوشیاری، ذهن آگاهی و حضور ذهن اشاره نمود.

کاهش استرس بر اساس بهوشیاری یک برنامه ی هشت هفته ­ای است که در آن بیماران یک بار در هفته به بیمارستان، کلینیک و یا جلسات خصوصی مراجعه کرده و برای مدت 2 ساعت و نیم در کلاسی متشکل از 20 تا 30 بیمار شرکت می­کنند. شرکت کنندگان در این دوره طیف گسترده­ای از مشکلات و شرایط طبی را دارا می­باشند، از جمله بیماری­های قلبی، انواع دردهای مزمن نظیر درد پشت، فیبرومیالژی و سردرد، سرطان سینه، پروستات و مشکلات معدی- روده­ای همچون سندرم روده­ی تحریک پذیر (IBS)، فشار خون بالا، خستگی مزمن،‌ اضطراب،‌ حملات وحشتزدگی (پانیک)، و شرایط متعددی که مشخصه ی آن­ها سطوح بالای استرس در شغل، خانواده و زندگی می­باشد.

اغلب کلاس ­های MBSR شامل گروه ­های ناهمگنی از بزرگسالانی است که طیف متنوعی از مشکلات طبی و مشکلات روزمره ی زندگی را تجربه می­کنند؛ و تمامی این افراد در معرض آموزش فشرده  ی بهوشیاری و کاربردهای آن در زندگی روزمره قرار می­ گیرند. شرکت کنندگان در این دوره باید هر هفته در کلاس حاضر شده و هر روز (6 روز در هفته) بین 45 دقیقه تا یک ساعت به تمرین رسمی فنون اصلی این دوره (معاینه ی بهوشیارانه ی بدن،‌ یوگای بهوشیارانه،‌ بهوشیاری نشسته) با استفاده از سی دی هایی بپردازند که در طی دوره در اختیارشان قرار داده می­شود. به علاوه،‌ شرکت کنندگان در فاصله ی جلسات ششم و هفتم دوره در یک روز طولانی خلوت گزینی، به تمرین فشرده ی بهوشیاری در سکوت می پردازند. شرکت کنندگان در این دوره با استفاده از فنون نیرومند بهوشیاری و یوگا می­کوشند منابع درونی خود را برای یادگیری، رشد،‌ التیام و دگرگونی بیدار نمایند.

از سال 1979 حدود 25000 نفر این دوره را در کلینیک کاهش استرس دانشگاه ماساچوست گذرانده اند. نتایج تحقیقات آثار سودمند این دوره را نه تنها در جمعیت بالینی، که در محیط­های کاری نیز نشان داده اند. و به طور کلی اغلب شرکت کنندگان در این دوره، کاهش چشمگیر و از نظر بالینی معناداری را در علائم طبی و روانشناختی خود، از جمله درد، در طی هشت هفته آموزش نشان داده اند. از سوی دیگر، دیدگاه مثبت این افراد نسبت به خودشان، و نیز ارتباطاتشان با افراد دیگر و با دنیا به طور کلی تغییر می­یابد. سایر تحقیقات نشان داده اند که بهوشیاری کارکرد سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار داده و موجب بهبود شیوه ی پردازش وقایع منفی تحت شرایط استرس زا می­شود.

برای اطلاع از مقالات علمی و نیز برنامه های آموزشی در این حوزه می­توانید به وب سایت زیر مراجعه نمایید:

www.umassmed.edu/cfm

www.mindfulnessstapes.com

yasaman