چکیده پایان‌نامه دکتر لطیفه نظامی دانش‌آموختۀ دکتری روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

دکتر لطیفه نظامی پایان‌نامه دکتری تخصصی خود تحت عنوان “الگویابی بومی آسیب پذیری روانی – اجتماعی به افسردگی مداوم در زنان شهرتبریز” را در سال 1402 به اتمام رساند.

پایان‌نامه ایشان توسط دکتر مرضیه علیوندی وفا و دکتر علی خادمی (اساتید راهنما) و دکتر جلیل باباپور خیرالدین (استاد مشاور) هدایت شده است.

چکیده

هدف این پژوهش الگویابی بومی آسیب پذیری روانی – اجتماعی به افسردگی مداوم در زنان شهر تبریز و نیز تدوین و بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه براساس یافته‌های  پژوهش اول بود. پژوهش حاضر از نوع ترکیبی بوده و در پژوهش اول از روش زمینه‌ای به منظور الگویابی و تدوین نظریه استفاده شد. جامعه مورد مطالعه، شامل زنان 21 الی 50 ساله مبتلا به افسردگی مداوم بودند که از این افراد،20 نفر بصورت هدفمند و در قالب اشباع داده‌ای، از بین مراجعین به 3 مرکز مشاوره شهر تبریز در سال 97، به عنوان مشارکت کننده  انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه 21 سوالی افسردگی بک، مصاحبه ساختاریافته و مصاحبه کیفی بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها براساس کدگذاری روش زمینه‌ای صورت گرفته و یک نظریه زمینه‌ای در قالب مدل ارائه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که دو دسته عوامل یعنی “تجارب روانشناختی آسیب‌رسان” و “مشکلات غیر روانشناختی””منجر به بد کنشی فردی/ بین فردی” گردیده و در نهایت به تجربه افسردگی مداوم ختم می‌گردد. پژوهش دوم کمی بوده و بر اساس یافته‌های پژوهش اول، با هدف ساخت و اعتبار سنجی ویژگیهای پرسشنامه محقق ساخته اقدام گردید. از جامعه مورد نظر تعداد 365 نفر بصورت غیر تصادفی در دسترس انتخاب شده و به پرسشنامه افسردگی بک و نیز پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دادند.  داده‌ها  در نرم افزار spss نسخه 22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت بررسی شواهد مربوط به روایی سازه از تحلیل عاملی تاییدی، روایی ملاکی (ملاک نمرات پرسشنامه بک) از همبستگی پیرسون و جهت بررسی پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج پژوهش دوم نشان داد که برازش مدل عاملی تایید شده و همچنین پرسشنامه دارای روایی بوده و پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ برای کل مقیاس برایر 94/0 بدست امد که نشان دهنده مطلوب بودن پایایی پرسشنامه می‌باشد.  همچنین پایایی پرسشنامه بک (فرم کوتاه) در پژوهش حاضر 92/0 بدست آمد. از یافته‌های دو پژوهش می‌توان نتیجه گیری کرد که در تفسیر افسردگی مداوم، علاوه بر عوامل کنونی، باید به دقت در جریان تجارب اولیه‌ی زندگی نیز بود؛ چراکه جوّ روانی آشفته‌ی طولانی بهمراه چالش‌های سخت حل مسایل روزمره قادرند طولانی‌تر شدن اختلال افسردگی را بهتر توجیه نمایند. در این زمینه استفاده از ابزارهای بومی سنجش روانی می‌تواند مسئله تشخیص و درمان را تسریع کند. همچنین، پیشنهاد می‌گردد تا در اولویت برنامه ریزی درمانی برای اختلال افسردگی مداوم، عوامل زمینه‌ای و مداخله‌ای با توجه به فرهنگ بومی افراد نیز مدنظر بوده و از ابزارهای بومی سازی شده مناسب استفاده گردد.

واژه‌های کلیدی: افسردگی مداوم، آسیب پذیری روانی- اجتماعی، تحلیل عاملی، زنان