دکتر محمود دژکام

دکتر محمود دژکام از متخصصان حوزه روان شناسی بالینی در شهر ارومیه متولد شد. وی تحصیلات خود را در زادگاهش تا مقطع متوسطه  در رشته کشاورزی به پایان رساند و به دلیل اینکه برای  فارغ التحصیلان این رشته زمینه ادامه تحصیل در دانشگاه میسر نبود، پس وارد خدمت سربازی شد و در حین این دوران مجددا موفق به دریافت دیپلم طبیعی (تجربی ) گردید. دکتر دژکام با وجود علاقه ای که به تحصیل در رشته پزشکی داشت به دلیل موانعی که برایشان ایجاد شد امکان حضور در کنکور پزشکی را پیدا ننموده و پس از گذشت دوسال به خاطر معاشرت با دوستانی که در حیطه روان شناسی مشغول به تحصیل بودند به این رشته علاقه پیدا کرده و در رشته روانشناسی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شدند. هرچند که دوسال اول تحصیلشان در دانشگاه همراه با سختی کار در شهرهای مرزی بود اما با استقامت و سختکوشی توانستند از این دوران گذر کنند و یکسال پس از پایان مقطع کارشناسی برای ادامه تحصیل به آمریکا عزیمت کردند و  در مقطع ارشد و دکتری روان شناسی در کالیفرنیا فارغ التحصیل شدند. ایشان درسال 54 باهمسرشان که هم دانشکده ایشان بود ازدواج نموده که ثمره این ازدواج یک دختر موفق است که پست دکتری خود را در رشته نوروسایکولوژی از دانشگاه”هایووا”دریافت نموده و پسرشان هم در رشته فنی در دانشگاه شریف و پس از آن در خارج ازکشور به ادامه تحصیل مشغول شده­اند.

   از جمله تجربه کاری دکتر دژکام حضور در هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و بخش روانپزشکی بوده است که از نظر ایشان استخدام دراین بخش برای حضور بیشتر در کنار بیماران، شانس بزرگی برای دریافت”حس بالینی بودن”را فراهم ساخته بود. وی در این باره خاطر نشان میکند: انتقال این حس از موضوعات بسیار اساسی است، دانش تئوری را میتوان در هر شرایط به دست آورد اما انتقال این موضوع به دانشجویان در برخورد با بیماران خیلی مهم است که دریافت این تجارب تنها با کار کردن میسرمی شود. دکتردژکام به مدت 4سال در بیمارستان طالقانی همکاری نزدیکی با روانپزشکان داشتند و به صورت جمعی همراه با مددکار، پرستار، انترن­های پزشکی به بررسی و مداوای بیماران می پرداختند و چون در آن زمان (حدودسال 62) رزیدنت نداشتند،کارهای مربوط به بیمار از جمله ارزیابی، مصاحبه و گروه درمانی بر عهده روانشناس بود.

   دکتر دژکام در ادامه فعالیتهای تخصصی شان در حیطه آموزشی و پژوهشی، به دلیل همکاری نزدیک با دانشگاهها با توجه به نیاز پزشکان به داشتن مهارت در زمینه تحقیق و پژوهش، با کمک ریاست دانشگاه مربوطه و معاونت آموزشی وزارت بهداشت، اقدام به برگزاری کارگاههای روش تحقیق در سیستمهای پزشکی و بهداشتی برای اساتید دانشگاههای علوم پزشکی و رشته های وابسته در سراسر ایران نمودندکه به مدت 202 هفته دراین کارگاهها مشغول به تدریس شدند. علیرغم تخصص دکتر دژکام در رشته بالینی و علاقه به فعالیتهای درمانی در بیمارستانها اما به دلیل کمبود نیرو از طرف دانشگاهها به تدریس در دانشکده های پزشکی، دندانپزشکی، روانشناسی دعوت شدند که البته در همان زمان ایشان دبیر بورد روانشناسان بالینی در وزارت بهداشت به مدت 10-12 سال بودند و مسئولیت تعیین سوالات و برگزاری امتحانات ورودی کارشناسی ارشد و دکتری بالینی وزارت بهداشت و سایر فعالیتهای مربوطه بر عهده ایشان بود. در آن زمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دانشجوی روانشناسی بالینی نداشت تا اینکه تدریجا اقدام به پذیرش دانشجویان رشته بالینی تا مقطع ارشد نمودند و با تلاشهای زیاد و همکاری های خانم دکتر بختیاری تشکیل گروه روانشناسی بالینی دادند و دکتر دژکام به عنوان مسئول گروه انتخاب شدند. دکتر دژکام فعالیت در کمیسیون ارزشیابی مدارک خارجی وزارت بهداشت، همکاری با وزارت علوم و حضور در انجمنهای دانشگاه های مختلف را در کارنامه کاری خود برجای گذاشته است. همچنین داوری مقالات 18 مجله تخصصی علوم پزشکی را عهده دار بودند. از دیگر سوابق درخشان ایشان انتخاب به عنوان مدرس نمونه بوده است که علت دستیابی به این موفقیت را علاقه فراوان به تدریس میدانند، چنانچه اگر هر درسی را برای صدمین بار هم تدریس کنند باز هم مانند روز اول پر انگیزه و با انرژی هستند و این حس را به دانشجویان نیز منتقل می کنند.

وی سابقه عضویت در انجمن بین المللی درد واشنگتن را در کارنامه خود دارند و عضو انجمن روانشناسی آمریکا هستند که طی 20 سال اول عضویتشان هرساله درکنفرانس­های این انجمن جهت یادگیری بیشترشرکت داشتند. درداخل کشور هم با کمک دوستان و همکاران،  جزء پایه گزاران انجمن روانشناسی ایران هستند. ایشان این انجمن را به عنوان هویت حرفه ای روانشناسان دانستند که همگی به نوعی با آن درارتباط هستیم.

   دکتردژکام را میتوان از جمله پایه گزاران انجمن روانشناسی بالینی نیز دانست که همچنان در کمیسیون بالینی این انجمن فعالیت دارند.

   از فعالیت های پژوهشی ایشان  می توان به تالیف و ترجمه کتب و مقالات مطرحی چون «نظریه های عمده در روان درمانی »، «اندازه گیری در علوم عصب شناختی»، «اختلال خوردن در دختران دبیرستان» و بیش از 500مقاله پژوهشی اشاره داشت. آنچه به اهمیت دکتردژکام در میان روانشناسان کشور بیش از پیش می افزاید، تخصص ایشان در رشته بالینی است.

   ایشان در رابطه با کیفیت آموزش و تحصیل رشته روان شناسی در خارج از کشور، اظهار داشتند: «همان طور که می دانید رشته روان شناسی بیشتر از 60 گرایش دارد که هر کدام از این گرایش ها دارای طبیعت خاص خودش است اما به طور کلی کلمه دانشجو که ترجمه شده واژه «Student» است به خوبی بیانگر این مسئله است که باید دانشجو باشی و نه دانش خور! در آن جا اتکا بر روی دانشجو است و استاد تنها نقش هماهنگ کننده و تسهیل گر را برعهده دارد  به این صورت که بار فعالیتهای علمی خصوصا در دوران تحصیلات تکمیلی بردوش دانشجو ست تا در جنبه های مختلف یک درس درگیر شود. به این صورت که پس از گذراندن درس های تئوری باید نوشتاری داشته باشید که دیدگاه ها ی مختلف را در رابطه با یک موضوع کنار هم قرار داده و این بهانه ای است برای آشنایی دانشجویان با دیدگاه های مختلف، چون در هر رشته از جمله رشته روان  شناسی نظریه های  متفاوتی وجود دارد که آشنایی با هر کدام از آن ها لازم است. در مقطع  PHD که بالاترین درجه علمی به حساب می آید برای رسیدن به امتحان جامع نیاز به گذراندن دروس عمومی در زمینه  اقتصاد، سیاست، مردم شناسی و… است و پس از آن دروس اختصاصی و فعالیت های عملی آغاز می گردد.  مخصوصا برای رشته بالینی کار در بیمارستان شروع می شود که در حین حضور در بالین، نحوه کار دانشجویان از جمله نظم و پشتکار، طرز برخورد با بیمار و مسایل دیگر مورد ارزیابی قرار می گیرد؛ به این معناکه حس بالینی بودن را تدریجا به فرد منتقل می کنند چون این حس را هیچ کس در هیچ جای دنیا نمی تواند با کتاب بدست بیاورد بنابراین با عبور از  این مراحل  به تدریج آماده امتحان اختصاصی می شوند و دقیقا باید 2000ساعت در بیمارستان انترنی بگذرانند و بعد از دفاع پایان نامه فارغ التحصیل شوند. همچنین برای دریافت پروانه هم باید 2000ساعت تحت شرایط انتخاب شده واحد عملی بگذرانند و پس از شرکت در امتحان پذیرفته شوند. در حقیقت یک دانشجو درس را برای کاربردش می خواند نه برای درجه گرفتن و این شرایط باعث می شود که یک دانشجوی PHD شبانه روز درس بخواند تا موفق شود و این نیاز به پشتکار و سخت کوشی دارد.»

   از جمله توصیه های دکتر دژکام به جهت دست یافتن به مهارت کافی به عنوان دانشجوی بالینی این است که ابتدا اساتید آنها لازم است این حس و تبحر کافی را داشته باشند به این معنی که با سختی های این رشته و برخورد با بیماران از تجربه و مهارت کافی برخوردار باشند، چنانچه  به دلیل سختی و پرچالش بودن این رشته، هر دانشجویی نمی تواند به راحتی وارد شود زیرا هر مراجع دنیای خودش را دارد و باید به تفاوت های فردی توجه داشت خصوصا که در سال های اخیر  در روان درمانی توجه زیادتری به فرهنگ می شود یعنی شناخت دانشجوی آمریکایی با شناخت دانشجوی ایرانی متفاوت است زیرا عناصر عاطفی در شناخت دانشجوی ایرانی وجود دارد. ما در سطوح بالینی به صورت مفهومی کار نمی کنیم بلکه به صورت عملیاتی کار می کنیم و باید واژه ها را به صورت عملیاتی یعنی در سطح فهم مراجع انتقال دهیم. مسئولیت روان شناس بسیار سنگین است از مسئولیت اخلاقی گرفته تا حرفه ای که باید در رابطه با مراجع رعایت شود.

   هم اکنون دکتر دژکام در کنار سایر فعالیت های پر بار علمی شان به تهیه و تألیف کتب تخصصی روان شناسی مبادرت می ورزند.