شاخص جهانی شکاف جنسیتی (Global Gender Gap Index)

گردآوری: دکتر الهام اشتاد

دبیر گروه تخصصی روان‌شناسی زنان

در آخرین رتبه‎‌‌بندی جهانی شاخص شکاف جنسیتی که در سال 2025 انجام شد، ایران در میان 148 کشور، رتبۀ کلی 148 را کسب کرد. هم‎چنین، رتبۀ ایران در چهار زیرمجموعه یا زیر شاخص، به شرح زیر بود:

رتبۀ 147 از 148 در زیرشاخص مشارکت و برخورداری از فرصت‎‌‌های اقتصادی؛

رتبۀ 118 از 148 در زیرشاخص تحصیلات و دستاوردهای آموزشی؛

رتبۀ 130 از 148 در زیرشاخص سلامت و بقا؛ و

رتبۀ 145 از 148 در زیرشاخص توانمندسازی سیاسی.

شاخص جهانی شکاف جنسیتی، ابزاری است که وضعیت نابرابری بین زنان و مردان را در چهار زیرشاخص مذکور می‎‌‌سنجد. این شاخص نشان می‌‌‎دهد که فرصت‎‌‌ها، منابع و جایگاه‌‌‎ها تا چه اندازه عادلانه در میان زنان و مردان یک کشور تقسیم شده‌‌‎اند.

از دلایل کسب رتبۀ بسیار نامطلوب توسط ایران در این شاخص، می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

یک: مشارکت اقتصادی پایین زنان که شامل نرخ پایین اشتغال رسمی زنان، محدودیت‎های زنان در دسترسی به فرصت‎‌‌‌های شغلی برابر و ارتقا سمت، و دستمزد پایین‌‌‎تر زنان نسبت به مردان است.

دو: نمایندگی سیاسی بسیار بسیار محدود که به معنی سهم بسیار کم زنان در مجلس نمایندگان و پست‎‌‌های مدیریتی سطح بالاست.

سه: موانع ساختاری و فرهنگی مانند نقش‌‌‎های جنسیتی و انتظارات سنتی جامعه از زنان، باور به اولویت امور خانواده نسبت به استقلال مالی و شغلی برای زنان و نابرابری قوانین مدنی و خانوادگی.

چهار: ضعف در سیاست‎‌‌گذاری‎های جنسیتی مانند فقدان سیاست‎‌‌های کارآمد برای توانمندسازی زنان در بازار کار و حمایت ناکافی از مادران شاغل (مثل فراهم کردن امکان مرخصی، دسترسی به مهدکودک، بیمه و غیره).

با توجه به این که نابرابری اجتماعی بر سلامت روان، عزت نفس و احساس خودکارآمدی، احساس تعلق به جامع و نرخ بروز افسردگی و اضطراب در زنان، آثار جدی دارد توجه به این مسئله و اتخاذ راهکارهای اثرگذار برای حل این معضل، فوری و ضروری به نظر می‌‌‎رسد.

منبع:

www.weforum.org/publications/global-gender-gap-report-2025