فرسودگی شغلی در زنان روان‌درمانگر – انجمن روان‌شناسی ایران

فرسودگی شغلی در زنان روان‌درمانگر

ترجمه و تلخیص: پوریا حیدری

کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی

وقتی از متغیرهای اجتماعی‌ـ جمعیت‌شناختی^[1] مرتبط با فرسودگی شغلی در روان‌درمانگران صحبت به میان می‌آید، نقش سن و جنسیت اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. شواهد پژوهشی در مورد ارتباط بین تفاوت‌های جنسیتی درمانگران و فرسودگی شغلی، نتایج متفاوتی به دست آورده‌اند. از یک‌سو، برخی یافته‌ها نشان می‌دهد که سطوح فرسودگی شغلی در زنان بیشتر از مردان است (امری و همکاران، 2009؛ آلوود و همکاران، 2009)، که با آنچه در نظریه نقش جنسیتی^[2] ایگلی (1987) مطرح می‌شود نیز مطابقت دارد. بر اساس این نظریه، زنان در مقایسه با مردان با احتمال بیشتری احساسات منفی خود را ابراز می‌کنند. بر همین اساس، به نظر می‌رسد ابرازگری کمتر احساسات در مردان، با وجود تجربه فرسودگی شغلی، باعث شده است که سطح فرسودگی شغلی زنان در برخی پژوهش‌ها به‌طور کاذب افزایش یابد. پژوهش روپرت و کنت (2007) نیز که نشان‌دهنده فرسودگی شغلی بیشتر روان‌درمانگران مرد نسبت به زنان است، بر این موضوع صحه می‌گذارد.

از سوی دیگر، مطالعه فراتحلیل پوروانوا و موروس (2010) نشان می‌دهد که مردان و زنان، فرسودگی شغلی را به شیوه‌های گوناگون تجربه می‌کنند؛ برای مثال، تظاهر فرسودگی شغلی در زنان بیشتر به‌صورت خستگی هیجانی^[3] و در مردان بیشتر به‌شکل مسخ شخصیت^[4] است. افزون بر این، یافته‌ها حاکی از آن است که فعالیت در حرفه روان‌درمانگری، فرسودگی شغلی بیشتری را برای مردان در مقایسه با زنان به همراه دارد. به نظر می‌رسد که علت چنین رخدادی، تفاوت‌های جنسیتی در سطح خودکارآمدی^[5] است و زنان شاغل در حرفه‌های حمایتی^[6] از خودکارآمدی بیشتری برخوردارند (برای مثال، روحانی و ایروانی، 2020). جنسیت همچنین بر چگونگی تأثیر تنیدگی شغلی بر افراد اثرگذار است و رابطه بین خودکارآمدی و سلامت را در مشاغل مختلف تعدیل می‌کند (شوجی و همکاران، 2016). بر اساس آنچه ذکر شد، در نظر گرفتن کوچک‌ترین تفاوت‌های جنسیتی نیز در پژوهش‌های آتی بسیار حائز اهمیت است، چراکه ممکن است توجه به این مسئله، علت تناقض در یافته‌ها را، به‌خصوص پژوهش‌هایی که از سیاهه فرسودگی ماسلاخ^[7] استفاده می‌کنند، بیشتر روشن سازد (پوروانوا و موروس، 2010).

منبع:

Van Hoy, A., & Rzeszutek, M. (2022). Burnout and Psychological Wellbeing Among Psychotherapists: A Systematic Review. Frontiers in psychology, 13, 928191. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.928191

[1]. sociodemographic

[2]. gender role theory

[3]^{. emotional exhaustion}

[4]^{. depersonalization}

[5]^{. self-efficacy}

[6]^{. helping professions}

[7]^{. Maslach Burnout Inventory (MBI)}