چکیده پایان‌نامه دکتر مهرداد پیرفلک دانش‌آموختۀ دکتری روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اصفهان (خوراسگان)

دکتر مهرداد پیرفلک پایان‌نامه دکتری تخصصی خود تحت عنوان “مقایسه‎ی اثربخشی درمان وجودی، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمانِ‌ رفتاریِ‌ عقلانی-هیجانی بر سرمایه‎ی عاطفی، معنای زندگی، مدیریت خشم و سرمایه‎ی روان‌شناختی دانش‌آموزان پسر دوره متوسطه دوم با افکار خودکشی‎گرایانه” را در سال 1403 به اتمام رساند.

پایان‌نامه ایشان توسط دکتر سید حمید آتش پور (استاد راهنما) و دکتر محسن گل پرور (استاد مشاور) هدایت شده است.

چکیده

افکار خودکشی و تلاش‎های قبلی به‌عنوان پیش‌بینی کننده قوی برای خودکشی نوجوانان شناخته می‎شوند. پژوهش حاضر باهدف مقایسه‎ی اثربخشی درمان وجودی، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمانِ‌ رفتاریِ‌ عقلانی-هیجانی بر سرمایه‎ی عاطفی، معنای زندگی، مدیریت خشم و سرمایه‎ی روان‌شناختی دانش‌آموزان پسر دوره متوسطه دوم با افکار خودکشی‎گرایانه شهر ایذه انجام شد. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون ـ پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری تمام دانش‌آموزان پسر دوره متوسطه‌ دوم دارای افکار خودکشی در سال تحصیلی 1401-1402 شهر ایذه بود که از بین آن‌ها 60 نفر به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس مبتنی بر ملاک‌های ورود، انتخاب و به‌طور تصادفی در چهار گروه درمان وجودی، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمانِ‌رفتاریِ‌ عقلانی-هیجانی و کنترل قرار گرفتند (هر گروه 15 نفر). ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامه سنجش افکار خودکشی (بک، 1979)، پرسشنامه‌ِ‌ی سرمایه عاطفی (گل‎پرور، 1395)، مقیاس معنای زندگی (استیگر و همکاران، 2006)، پرسشنامه خشم صفت – حالت اسپیلبرگر (1999) و پرسشنامه سرمایه روان‌شناختی (لوتانز و همکاران، 2007) بود. شرکت‌کنندگان به‌طور هم‌زمان و جداگانه در جلسات هفتگی درمان وجودی (10 جلسه 90 دقیقه‌ای)، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (8 جلسه 75 دقیقه‎ای) و درمان ‌رفتاریِ‌عقلانی-هیجانی (8 جلسه 90 دقیقه‎ای) حضور یافتند. گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکرد. داده‌های پژوهش از طریق تحلیل واریانس اندازه­گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرنی در نرم‌افزار SPSS نسخه 26 مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج، هر سه درمان وجودی، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمانِ‌ رفتاریِ‌ عقلانی ـ هیجانی در مقایسه با گروه کنترل موجب بهبود معنای زندگی، مدیریت خشم و سرمایه‎ی روان‌شناختی در دانش‌آموزان شد (05/0p≤ ). همچنین نتایج نشان داد درمان وجودی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در مقایسه با گروه کنترل موجب بهبود معنادار سرمایه‎ی عاطفی دانش­آموزان پسر شد (05/0p≤ )، درحالی‌که بین درمانِ‌ رفتاریِ‌ عقلانی-هیجانی و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج همچنین حاکی از ثبات اثربخشی مداخلات در مرحله پیگیری‌ بر روی نمرات متغیرهای پژوهش بود. نتایج این پژوهش از تأثیر مداخلات آموزشی بر سرمایه‌ی عاطفی، معنای زندگی، مدیریت ‌خشم و سرمایه روان‌شناختی نوجوانان دارای افکار خودکشی‌گرایانه حمایت می‌کند.

واژگان کلیدی: درمان وجودی، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمان‌رفتاریِ عقلانی ـ هیجانی، سرمایه‎ی عاطفی، معنای ‌زندگی، مدیریت خشم، سرمایه‎ی روان‌شناختی، افکار خودکشی‎گرایانه، دانش‌آموزان