چرا مغزهای جوان به ویژه در برابر رسانه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر هستند؟

علم ِ پشت این موضوع که چرا برنامه‌هایی مانند تیک تاک[1]، اینستاگرام[2] و اسنپ چت[3] بر مغز کودک ِ شما به روشی متفاوت از مغز بزرگسال ِخود ِشما تأثیر می‌گذارند.

زارا ابرامز، انجمن روا‌ن‌شناسی آمریکا، 3 فوریۀ 2022

ترجمۀ پانته آ وثوقی

(کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی دانشگاه آزاد رودهن)

هنگامی که کودکان وارد محدودۀ سنی ده سالگی می‌شوند، مغز آنها دچار تغییر اساســی شده که سبب می‌شود کودکان به دنبال کسب پاداش‌های اجتماعی از جمله به‌دست آوردن ِ توجه و تأیید همسالان خود باشند. بطور همزمان، ما گوشی‌های هوشمند را نیز به آنها تحویل می‌دهیم (کودکان و تکنولوژی، تأثیر مرکزی، 2018).

   بستر رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، یوتیوب[4]، تیک تاک و اسنپ‌چت، فرصت‌های حیاتی و بسیار مهمی را برای تعامل فراهم کرده‌اند که آنها بخشی طبیعی از توسعه هستند؛ به‌ خصوص در زمان ِبیماری‌های همه‌گیر (مانند کرونا)که منجر به انــزوایی شدید شده است. اما همین بسترها نیز به طور روز افزون با مشکلات سلامت روان، شامل ِاضطراب، علائم افسردگی و نگرانی‌هایی که فرد از تصویر بدن خود دارد، ارتباط یافته‌اند. پس چرا کودکان با خطر بالاتری از آسیب‌های رسانه‌های اجتماعی مواجه هستند؟ بیایید عمیق‌تر کاوش کنیم.

پاداش‌های اجتماعی و مغز

بین سنین 10 تا 12 سالگی، تغییرات در مغز باعث می‌شود که پاداش‌های اجتماعی مانند تعریف از مدل موی جدید کودک و یا خندۀ یک همکلاسی باعث شود که کودک ِدر این ردۀ سنی، شروع به تجربۀ احساس رضایت بخش‌تری کند. به ویژه، گیرنده‌های «هورمون‌های شادی» که همان اکسی توسین و دوپامین هستند، در قسمتی از مغز به نام جسم مخطط شکمی تکثیر شده، که همین موضوع، کودکان این محدوده ی سنی را نسبت به مورد توجه قرار گرفتن و تحسین شدن توسط دیگران، بسیار حساس‌تر می‌کند.

میچ پرینشتاین[5]، مدیر اجرایی علمیِ انجمن روان‌شناسی آمریکا[6] بیان کرد: «ما می‌دانیم که فعالیت رسانه‌های اجتماعی ارتباط نزدیکی با جسم مخطط شکمی[7] دارد. هر زمان که ما پاداش‌های اجتماعی را تجربه می‌کنیم این منطقه، دوپامین و اکسی توسین را ناگهانی و به سرعت در مغز ترشح می‌کند.»

   درست در کنار جسم مخطط شکمی، پالیدوم شکمی[8] که ناحیه‌ای از کلید مغز برای رفتارهای انگیزشـــی می‌باشد، قرار گرفته است. این ساختارها، که در زیرِ قشرِ مغزِ[9] اخیراً تکامل یافته، قرار دارند بخش‌های قدیمی‌تری از مغز هستند که رفتارهای غریزی را بر می‌انگیزانند.

   پرینشتاین مطرح کرد: «استفاده از رسانه‌های اجتماعی در بزرگسالی نیز با فعال شدن مراکز پاداش مغز مرتبط است، اما دو تفاوت کلیدی ممکن است باعث کاهش آسیب در بزرگسالی – نسبت به دوران کودکی- باشد. اولاً بزرگسالان متمایل هستند که احساس پایداری از “خود[10]” داشته باشند که این احساس، کمتر به بازخوردی که همسالانشان به آنها می‌دهند، متکی است. دوماً در بزرگسالان قشر پیش‌پیشانی مغزشان که ناحیه‌ای است که می‌تواند در تنظیم پاسخ‌های هیجانی به پاداش‌های اجتماعی کمک کند، تکامل یافته‌تر است.»

دائمی و عمومی

انگیزۀ مورد تأیید قرار گرفتن (توسط دیگران) در دوران جوانی، از دیرباز به کودکان و نوجوانان کمک کرده تا مهارت‌ها و ارتباطات اجتماعی سالم را توسعه دهند. پرینشتاین بیان کرد: «اما رسیدن به مدرسه با یک شلوار جین مارکدار که طراحی به روز دارد، به امید اینکه فرد مورد علاقه اما دست نیافتنی در راهرو به شما لبخند بزند با پُست کردن ویدیویی در تیک تاک که ممکن است هزاران بازدید[11] و لایک[12] داشته باشد، یک دنیا تفاوت دارد.»

   طبق تحقیقات دکتر و استادیار روان‌شناسی دانشگاه براون[13]، ژاکلین نِسی[14]، بخشی از آنچه که تعاملات آنلاین را بسیار متفاوت از تعاملات حضوری می‌کند، ماهیت دائمی -و اغلب عمومی- آنهاست (ارزیابی روانشناختی، جلد 21، شماره 3، 2020).

   پرینشتاین گفت: «بعد از اینکه از یک مکالمۀ معمولی دست می‌کشید، نمی‌دانید که آیا طرف مقابلِ صحبت ِ شما آن را دوســت داشته یا خیر و یا اینکه فرد دیگری صحبتتان را دوست داشته است، به هر حال مکالمه تمام شده است.» او ادامــه می‌دهد: « اما در رسانه‌های اجتماعی این‌طور نیست.» به جای آن بچه‌ها، دوستانشان و حتی افرادی که آنها در گذشته هرگز ملاقاتشان نکرده‌اند، می‌توانند جستجو کردن، ارائه دادن ویا اجتناب کردن از پاداش‌های اجتماعی به شکل‌های مختلف شامل دوست داشتن(لایک)، نظر[15]، بازدید و دنبال کردن[16] ( افراد ِمورد علاقه شان) را ادامه دهند.

   از آنجاییکه کودکان و نوجوانان بیش از پیش برای سرگرمی و ارتباط آنلاین می‌شوند، والدین، محققان و قانون‌گذاران نگران این هستند که بیولوژی یا همان زیست‌شناسی این افرادِ بسیار جوان، آنها را به ویژه در برابر رسانه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر نماید و یا حتی در برخی موارد مورد سوء استفاده قرار دهد.

حمایت از کاربران جوان

تحقیقاتِ بیشتر نشان می‌دهد که چگونه این آسیب‌پذیری بیولوژیکی در زندگی کودکان و نوجوانان نقش بازی می‌کند. به نظر می‌آید کاربران جوان‌ترِ رسانه‌های اجتماعی، بیشتر از افراد بزرگتر از خود دچار مشکلات تصویر بدنی می‌شوند، در حالیکه کودکانی که قبل از ۱۱ سالگی از اینستاگرام یا اسنپ چت استفاده می‌کنند با خطر بالاتری از آزار و اذیت و خشونت‌های آنلاین مواجه می‌شوند (سایفو، ا. ن.، واحدی، ز.، رایانه‌ها در رفتار انسانی، جلد 101، 2019؛  چارمارامان، ل. و همکاران، رایانه ها در رفتار انسانی، جلد 127، 2022).

   این یافته‌ها و سایر یافته‌ها سبب شده‌اند که ویوِک مِرتی[17]، پزشک متخصص جراح عمومیِ ایالات متحده آمریکا توصیه‌ها و پیشنهادهایی کند از جمله اینکه رسانه های اجتماعی و شرکت‌های تکنولوژی دیگر، با به حداقل رساندن ِعواقب و پیامدهای مضر محصولاتشان با اموراتی نظیر ِاولویت قرار دادن سلامت و بهزیستی ِکاربران ِجوان و همچنین اشتراک‌گذاری اطلاعات آنها با پژوهشگران ِمستقل، در این راستا کمک کنند (حمایت از سلامت روانی جوانان (نسخۀ پی دی اف، 01/1 مگابایت)، توصیۀ جراح عمومی ایالات متحده آمریکا، 2021)

   پرینشتاین اعلام کرد: «زمان آن رسیده است که از تلاش برای کسب سود از مغزِ در حال رشد کودکان، دست برداریم. برای اولین‌بار در تاریخ بشر، ما کنترل خود مختار بر روابط و تعاملات اجتماعی خود را از دست داده‌ایم و اکنون به یادگیری ماشین (دستگاه) و هوش مصنوعی اجازه می دهیم تا برای ما تصمیم بگیرند.»

او ادامه داد: «ما پیشتر نیز دیده‌ایم که چگونه این موضوع آسیب‌پذیری‌های عظیمی را برای شیوه زندگی ما ایجاد کرده است. حتی ترسناک‌تر این است که در نظر بگیریم چگونه این موضوع ممکن است رشد و توسعۀ مغز برای یک نسلِ کامل از جوانان را تغییر دهد.»

این مقاله برگرفته از سایت انجمن روانشناسی آمریکا[18] می‌باشد. اصل مقاله را می‌توانید از طریق لینک زیر مطالعه فرمایید:

https://www.apa.org/news/apa/2022/social-media-children-teens

[1].TikTok

[2]. Instagram

[3] Snapchat

[4]. YouTube

[5]. Mitch Prinstein

[6]. APA’s chief science officer

[7]. Ventral striatum

[8]. Ventral pallidum

[9]. Cortex

[10]. Self

[11]. View

[12]. Like

[13]. Brown University

[14]. Jacqueline Nesi, PhD

[15]. Comment

[16]. Follow

[17]. Vivek Murthy, MD

[18]. APA(American Psychological Association