چکیده پایان نامه دکتر مهدیس مقصودلو دانش آموخته دکتری روانشناسی از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی

دکتر مهدیس مقصودلو پایان­ نامه دکتری تخصصی خود تحت عنوان “اثربخشی توانبخشی مبتنی بر راهبردهای جبرانی و ترمیمی بر بهبود کارکردهای اجرایی کودکان دارای علایم و نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی پیش از سن دبستان“ را در مهر 1397 به اتمام رساند.

پایان­نامه ایشان توسط دکتر وحید نجاتی (استاد راهنما)، دکتر جلیل فتح آبادی (اساتید مشاور) هدایت شده است.

چکیده

زمینه و هدف: اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی یکی از رایج‌ترین اختلالات دوران کودکیاست. کارکردهای اجرایی در بسیاری از کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی نقص دارند.روش‌های مختلفی در توان‌بخشی  شناختی جهت کاهش این نقایص طراحی شده‌اند.هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر توان‌بخشی ترمیمی و توان‌بخشی جبرانی بر کارکردهای اجرایی کودان دارای علایم و نشانه‌های نقص توجه و بیش‌فعالی پیش از سن مدرسه است.

روش: جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه کودکان 7-4 سال مراجعه کننده به 3 مرکز مشاوره شهر تهران است که از آن میان، 47 کودک دارای علایم و نشانه‌های نقص توجه و بیش‌فعالی با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه مداخله ترمیمی (15نفر)، مداخله جبرانی (15 نفر)و کترل (17نفر) جای گرفتند. جهت سنجش ابعاد رفتاری، والدین 2 پرسشنامه اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (SC4) و پرسشنامه اندازه‌گیری رفتاری کارکردهای احرایی را تکمیل نمودند. همچنین به صورت همزمان از کودکان ارزیابی‌های نوروسایکولوژیک کارکردهای اجرایی با استفاده از آزمون‌های جستجوی گمشده، عملکرد مداوم، استروپ شب و روز و ردیابی کودکان پیش‌دبستانی به عمل آمد. ابزار مداخله در روش توان‌بخشی ترمیمی، بسته توان‌بخشی شناختی آرام و ابزار مداخله در روش توان‌بخشی جبرانی، بسته ترفندهای مدیریت شناختی کودکان (تمشک)بود. پیش از شروع مداخله، بلافاصله پس از مداخله و همینطور2 ماه بعد از مداخله، ارزیابی‌های پس‌آزمون و پیگیری انجام پذیرفت. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکررتحلیل شدند.

یافته ها: نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که توان بخشی شناختی جبرانی بر کلیه ابعاد رفتاری کارکردهای اجرایی به استثنای تنظیم هیجانی موثر بوده است P=0/01. اما توان بخشی ترمیمیئر این دسته از ارزیابی های رفتاری تنها بر بازداری اثرگذار بوده است. P=0/01. به علاوه توان بخشی جبرانی بر حافظه فعال، بازداری و تغییر توجه کودکان در ارزیابی های نوروسایکولوژیک اثر معنی داری داشته و توان بخشی ترمیمی بر بازداری، تغییر توجه و افزایش پاسخ های درست توجه پایدار موثر ب.ده است P=0/05. همچنین هر دو روش توانبخشی تاثیر معناداری بر کلیه نشانه های نقص توجه  و بیش فعالی داشته اند. P=0/01.

نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از پژوهش نشان می‌دهد که هر دو روش توانبخشی برکاهش نشانه‌های نقص توجه و بیش‌فعالی و افزایش عملکرد کودکان در ارزیابی‌های نوروسایکولوژیک مؤثر بوده‌اند، اما توانبخشی جبرانی در افزایش کارکردهای اجرایی کودکان در زندگی روزمره مؤثرتر از توانبخشی ترمیمی است. این موضوع بیانگر آن است که در درمان کودکان دارای علایم نقص توجه و بیش‌فعالی پیش از سن مدرسه هر چه والدین بیشتر درگیر در فرایند مداخله شوند و تکالیف ارائه شده به بافت زندگی روزمره نزدیک‌تر باشند، اثربخشی درمان در رفتارها و کارکردهای شناختی کودک محسوس‌تر خواهد بود.واژگان کلیدی: بیش‌فعالی،ترمیم، جبران، کارکردهای اجرایی، نقص توجه

yasaman